12 ένορκοι [Σχολιασμός Θεάτρου]

12 ένορκοι σε σκηνοθεσία της Κωνσταντίνας Νικολαΐδη. 12 ένορκοι συνεδριάζουν για το αν θα καταδικάσουν ένα αλλοδαπό αγόρι δεκαέξι χρονών που κατηγορείται για το φόνο του πατέρα του. Αν το καταδικάσουν, τότε πρέπει να του εφαρμοστεί θανατική ποινή… Δεν είναι τυχαίο ότι μια παράσταση παίζεται για 10 συναπτά χρόνια σε ένα γεμάτο θέατρο…Το θεμέλιο της παράστασης που τη κρατάει «στέρεα» τόσα χρόνια είναι βασικά το σενάριο, το κείμενο. Ένα σπουδαίο κείμενο, κλασικό πια, που πραγματεύεται την ελευθερία της γνώμης, την ελευθερία της σκέψης, την ευθύνη της απόφασης για τη ζωή κάποιου άλλου, τη δικαιοσύνη, πώς κρίνουμε μέσα από τις προκαταλήψεις μας και τα στερεότυπα μας, πόσο πρέπει να παλέψουμε με τον εαυτό μας, να τον νικήσουμε και να βγούμε έξω από αυτόν ώστε να δούμε καθαρά και να αποφασίσουμε σωστά και δίκαια για ένα ζήτημα ζωής και θανάτου που αφορά κάποιον άλλον ή τουλάχιστον να έχουμε μια αιτιολογημένη αμφιβολία για την ενοχή του. Με ένα υπέροχο κείμενο δεν μπορεί να είναι σαθρό το έδαφος για να μπουν τα θεμέλια αυτής της παράστασης. Μετά έρχεται η πολύ καλή σκηνοθεσία που χτίζει πάνω στα θεμέλια του κειμένου για να δώσει μορφή στο «οικοδόμημα» και να «δέσει» τους ηθοποιούς άρτια μεταξύ τους ώστε να κινούνται, να εκφράζονται, κάποιοι να παλεύουν να ακουστούν χωρίς να επιχειρηματολογούν και κάποιοι εν τέλει να πέφτουν νικημένοι από τον ίδιο τον εαυτό τους. Οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι οι αρμοί που εφάπτονται όλα τα υλικά και προκύπτει μια «γερή», δυνατή παράσταση, ένα δικαστικό δράμα του 1957 που στέκεται μέχρι σήμερα με όλα του τα μηνύματα ολοζώντανα, διαυγή,  με μια απίστευτη διαχρονικότητα. Θα μπορούσε να παίζει και τα επόμενα δέκα χρόνια σε ένα γεμάτο θέατρο…

Ο νόμος του Μέρφι [Σχολιασμός ταινίας]

Ο νόμος του Μέρφι, μια ταινία του Αγγέλου Φραντζή που αναμετράται πρόσωπο με πρόσωπο με σοβαρά, θέματα ύπαρξης, ζωής και θανάτου βάζοντας μπροστά την Κάτια Γκουλιώνη να κονταροχτυπηθεί με αυτά με έναν απίθανο σουρεαλιστικό και κωμικό τρόπο, με τη τρέλα της και τον τσαμπουκά της. Είναι δύσκολο να ισχύσει ο νόμος του Μέρφι σε αυτό το εγχείρημα και να πάνε όλα στραβά. Για την ακρίβεια ελάχιστα  πράγματα πήγαν στραβά.. η εγχείρηση πέτυχε, μένει να δούμε αν πέθανε ο ασθενής…Αν λοιπόν ήταν λίγο πιο μαζεμένο, σφιχτοδεμένο και δεν πλατείαζε σε αρκετά σημεία θα ήταν μια ξεχωριστή ταινία μαύρης κωμωδίας για τα ελληνικά δεδομένα. Η Γκουλιώνη έχει πάρει όλη την ταινία πάνω της, πέφτει σαν μια σύγχρονη Αλίκη (κλεμμένο σχόλιο από θεατή στην αίθουσα του σινεμά) στη χώρα των θαυμάτων, στη δαιδαλώδη χώρα της ύπαρξης της με τα συμπλέγματά της, τις προβολές και τις αντιμεταβιβάσεις της, και δυσκολεύεται να βρει την έξοδο ως Αλίκη…τα καταφέρνει όμως πολύ καλά σαν Κάτια… Ο Φραντζής  σκηνοθετεί την ταινία «απελευθερωμένα» δείχνοντας έκδηλα την αγάπη του σε αυτό το μέσο, σε αυτή τη μηχανή ονείρων που λέγεται κινηματογράφος για αυτό και δυσκολεύεται στο να τη «μαζέψει» λίγο…Τελικά, οτιδήποτε μπορεί να πάει καλά λοιπόν, θα πάει καλά…

Γαλήνη [Σχολιασμός βιβλίου]

Πώς γίνεται να αισθάνεσαι γαλήνη όταν διαβάζεις τη Γαλήνη του Ηλία Βενέζη ενώ πρόκειται για ένα δραματικό, σπαραχτικό βιβλίο το οποίο περιγράφει τις δυσκολίες και τα δράματα της ζωής των Μικρασιατών που εγκαταστάθηκαν στην Ανάβυσσο μετά τον διωγμό; Ίσως γιατί ο λογοτεχνικός λόγος του Βενέζη ποτίζει με γαλήνη τη ψυχή του αναγνώστη στάλα στάλα, με τη λυρικότητα και την ομορφιά των περιγραφών των ανθρώπων, της φύσης, της πίστης και του αγώνα όλων προς τη γαλήνη. Υπέροχο βιβλίο, το διάβασα αργά, λίγο, λίγο, απολαυστικά. Πάμπολλες φορές ξαναγυρνούσα πίσω όταν τελείωνε μια πρόταση για να τη ξαναδιαβάσω ώστε να γευτώ τη λογοτεχνία του Βενέζη γουλιά γουλιά σαν ένα παλιό κόκκινο κρασί… Ξεκίνησα να τον διαβάζω με την Αιολική γη που όξυνε τους «λογοτεχνικούς» μου κάλυκες, συνέχισα με την Γαλήνη που τους ικανοποίησε απολαυστικά και θα τελειώσω με το Νούμερο 31328 που φαντάζομαι σαν επιδόρπιο θα κλείσει γλυκά και ολοκληρωτικά την πορεία προς την «αναγνωστική»  μου γαλήνη ώστε να εντυπωθεί στη μνήμη και στην ψυχή μου παντοτινά αυτός ο μοναδικός λογοτέχνης. Και μετά τι;

Joker: Τρέλα για δύο [ Σχολιασμός ταινίας]

Joker: Τρέλα για δύο.  Επιτέλους ένα ενδιαφέρον σίκουελ που δεν «τραβάει από τα μαλλιά» την επιτυχία του πρώτου αλλά αντιθέτως το εμβαθύνει με σκοπό την αναζήτηση ταυτότητας αυτής της βασανισμένης ψυχής. Και ενώ οι περισσότεροι φαν του Τζόκερ περίμεναν να τον δουν να κυριαρχεί και να σκορπά την τρέλα του ως σύμβολο κοινωνικής και πολιτικής επανάστασης ο σκηνοθέτης κάνει μια στροφή προς την κακοποιημένη, βασανισμένη και κρυμμένη, πίσω από την περσόνα του Τζόκερ, άρρωστη ψυχή του Άρθουρ Φλεκ μήπως και τη γιατρέψει. Προσπαθεί με διάφορους τρόπους:

- με τον κοινωνικό θεσμό της υπεράσπισης, μέσω της δικηγόρου του, 

- μέσω της μουσικής και του χορού, ως αχτίδες φωτός, ως καταφύγιο μέσα στα σκοτάδια της ψυχής του(όχι μόνο στέκεται μια χαρά ως μιούζικαλ η ταινία αλλά και ταιριάζει άψογα με τη ψυχοσύνθεση του ήρωα αλλά και της παρτενέρ του, έξυπνη  εισβολή και αξιοποίηση  της Γκάγκα στην ιστορία του Τζόκερ)

 - ταυτόχρονα του  γνωρίζει την αγάπη μέσω της Λι (Γκαγκα) μιας και η αγάπη τα γιατρεύει ολα(;) αλλά έλα που η Λι γοητεύεται και ερωτεύεται τον Τζόκερ, τη σκιά της ψυχής και όχι την ίδια τη ψυχή.

 Άλλωστε βρισκόμαστε στην εποχή της εικόνας, της ψευδαίσθησης και της πλασματικής ευτυχίας. Το φαίνεσθαι κυριαρχεί, πως θα μπορούσε κάποιος να δει κάτι άλλο. Ο Αρθουρ Φλεκ όμως δεν μπορεί άλλο, κουράστηκε, μεγάλωσε, θέλει να είναι ο εαυτός του… ο Τζόκερ τον ξεζούμισε, του ήπιε το αίμα ως βρυκόλακας του εαυτού του. Τη μάνα του την έχει ήδη σκοτώσει, όπως και κάποιους εκπροσώπους της κοινωνίας που γέννησαν τον Τζόκερ, δεν μπορεί άλλο να συνεχίσει ως κακός, θέλει να ησυχάσει πια. (Δεν είναι τυχαίο που ο Τζόκερ ξαναγεννιέται μέσα του όταν του ξανά θυμίζουν τη σχέση  με τη μάνα του μέσα στο δικαστήριο και απολύει τη δικηγόρο του). Στέκεται λοιπόν μπρος στην κοινωνία (βάζοντας το σκαμνί μπροστά στους ενόρκους) και στη κάμερα μπροστά και τους λέει με το πιο θλιμμένο του βλέμμα: Δεν μπορώ άλλο…δεν υπάρχει Joker. «Σκοτώνει» τον Joker. Δυστυχώς όμως δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τη σκιά του αφού η σκιά δηλώνει την ύπαρξή του σε έναν πραγματικό κόσμο με ήλιο, σε έναν κόσμο που υποτίθεται λάμπει ο ήλιος της δικαιοσύνης. Κι έτσι τον σκοτώνουν κι αυτόν. Δεν υπάρχει λύτρωση λοιπόν, δεν θα μπορούσε άλλωστε, ήταν ανεπανόρθωτο το κακό που υπέστη…

Υπέροχος για άλλη μια φορά ο Φινιξ, εξαιρετική σκηνοθεσία του Τοντ Φιλιπς, ανολοκλήρωτη όμως, σεναριακά, η προσωπικότητα της Λι, χρειαζόνταν και άλλον χώρο και χρόνο για να στεριώσει και να «δέσει» η παρουσία της. Θα συνεχιστεί άραγε με τη δική της ιστορία; Ο σπόρος μπήκε..

Αίας [Σχολιασμός θεάτρου]

Ο Αίας του Σοφοκλή του Γιώργου Νανούρη με τον συγκλονιστικό Μιχάλη Σαράντη και τον Αγρινιώτη ζωγράφο Απόστολο Χατζαρά. Ξεκινάει λοιπόν η παράσταση με τον Σαράντη να μπαίνει στη σκηνή και να μας αφηγείται τον Αίαντα του Σοφοκλή σαν ένας σύγχρονος παραμυθάς. Παρακολουθούμε λοιπόν ένα «παραμύθι» να διαδραματίζεται μπροστά μας, σαν ένα ζωντανό βιβλίο να ξεπηδούν οι ήρωες μέσα από τον παραμυθά που ρυθμίζει τη φωνή του ανάλογα με το ποιον παριστάνει  και με εικόνες που ζωγραφίζονται εκείνη τη στιγμή από τον ζωγράφο. Ο Σαράντης εναλλάσσεται στους ρόλους του με απίστευτη ευκολία, δίνει ολοκληρωτικά τη ψυχή και το σώμα του στο να ζωντανεύει κάθε φορά τον κάθε ρόλο του (9 ρόλους συνολικά) και ο Χατζαράς να τον «βοηθάει» δίνοντας του την εικόνα-ζωγραφιά του κάθε ρόλου. Ο διάλογος του αφηγητή με τον ζωγράφο είναι εικαστικός κι έτσι δημιουργείται ένα οπτικοακουστικό παραμύθι αυτής της αρχαίας τραγωδίας. Ομολογουμένως πρωτότυπη και μοναδική σαν ιδέα μονολόγου αρχαίας τραγωδίας. Ο Μιχάλης Σαράντης είναι τεχνικά άρτιος και η παράσταση δίνει την εντύπωση ότι θα μπορούσε να διδάσκεται ως μάθημα σε φοιτητές δραματικής σχολής στο πως ένας ηθοποιός μπαινοβγαίνει σε ρόλους τοποθετώντας ανάλογα τη φωνή του και το σώμα του χωρίς καμμία αλληλεπίδραση με άλλο ηθοποιό. Κι εδώ βρίσκεται το «δυσδιάκριτο» θα έλεγα μειονέκτημα της παράστασης γιατί αυτό το μειονέκτημα βρίσκεται μέσα στο πλεονέκτημά της: στην υποκριτική δεινότητα του ηθοποιού. Σε πολλές στιγμές βλέποντας καθηλωμένος τον Σαράντη αναρωτιέσαι, μα πως το κάνει αυτό, με αποτέλεσμα να «βλέπεις» περισσότερο τον ηθοποιό παρά τον ήρωα που ενσαρκώνει κάθε φορά και κάπου να χάνεται και το νόημα της πιο παλιάς τραγωδίας του Σοφοκλή. Παρ’ όλα αυτά είναι ένα μοναδικό θέαμα, μια εξαιρετική δουλειά και μια καταπληκτική ερμηνεία.

Δεκαεπτά κλωστές, [Σχολιασμός σειράς, βιβλίου]

Δεκαπεπτά κλωστές, βιβλίο του Πάνου Δημάκη,σειρά του Τσαφούλια COSMOTE TV. Ξεκινάμε με τη σειρά η οποία είναι 
ατμοσφαιρική με εξαιρετική σκηνοθεσία, φοβερή φωτογραφία και πολύ καλές ερμηνείες. Κάτι όμως στο σενάριο δεν λειτουργεί καλά. Παρακολουθούμε τον ήρωα να ζει μια απλή ζωή, να ονειρεύεται, να εξασκεί τα ταλέντα του, να ερωτεύεται, μέχρι να έρθει η πρώτη συκοφαντία, η πρώτη αδικία εις βάρος του και να αρχίζει σιγά σιγά η κατάβασή του προς τη κόλαση. Κατά τη γνώμη μου η σειρά έμεινε πιο πολύ στη φωτεινή ζωή του ήρωα παρά στη σκοτεινή για αυτό και φάνηκε λίγο άνισο το αποτέλεσμα, δεν με έπεισε απόλυτα η μετάλλαξή του από ένα φιλήσυχο ανθρωπάκι σε έναν δολοφόνο που σκοτώνει αδιακρίτως, ακόμα και μικρά παιδιά. Οπότε το επόμενο βήμα ήταν να διαβάσω το βιβλίο για να καταλάβω πως και αν αποδόθηκε πιστά σεναριακά αυτή η απίστευτη ιστορία της μαζικής σφαγής στα Κύθηρα, ένα ασύλληπτο γεγονός για τα ελληνικά δεδομένα. Το βιβλίο είναι αρκετά καλό, δημιουργεί κι αυτό τη δική του ατμόσφαιρα αν προσπεράσουμε λίγο το επιτηδευμένο λογοτεχνικό ύφος σε αρκετά σημεία. Οι περιγραφές της φύσης και της κοινωνίας του νησιού καθώς και η προσπάθεια ψυχανάλυσης του ήρωα είναι πολύ αξιόλογες και βαθιά μελετημένες από τον συγγραφέα. Εξηγεί πως η μικρή κοινωνία και η ηθική εκείνης της εποχής μπορεί να καταστρέψουν έναν άνθρωπο πιο πολύ από ότι η σειρά (άλλωστε αυτή είναι η «πολυτέλεια» ενός βιβλίου) αλλά όμως, να τον μετατρέψουν σε δολοφονική μηχανή αθώων ανθρώπων χωρίς να έχει δείξει προγενέστερα κανένα ψυχολογικό πρόβλημα είναι κάπως λιγότερο πιστευτό. Βέβαια σε συνέντευξη του συγγραφέα Πάνου Δημακη αναφέρεται ότι στη πραγματικότητα δεν υπήρχε πατέρας, σε ληξιαρχικό έγγραφο της εποχής υπάρχει η φράση «απόντος πατέρα» χωρίς να γνωρίζουμε τι έχει συμβεί στον πατέρα ενώ στο βιβλίο και κατά επέκταση στη σειρά φαίνεται ότι ο άνθρωπος αυτός μεγάλωσε εντελώς φυσιολογικά με μεγάλη αγάπη και από γλυκύτατους γονείς. Καταλαβαίνουμε βέβαια πόσο δύσκολο είναι μελετηθεί ή τουλάχιστον να σκιαγραφηθεί η προσωπικότητα αυτού του ανθρώπου που έζησε πριν πάνω από 100 χρόνια σε έναν απομονωμένο τότε νησί στην Ελλάδα (μάλιστα δεν πήρε μεγάλη έκταση στην υπόλοιπη Ελλάδα, τόσο αποτρόπαιο γεγονός) γι’αυτό θεωρώ ότι το βιβλίο και η σειρά στέκονται εξαιρετικά με αξιοπρέπεια και σεβασμό στη μνήμη αυτών των ανθρώπων και γενικά αυτής της τραγωδίας. Οπότε συμπερασματικά όσον αφορά τη σειρά ήταν ευτύχημα που ανέλαβαν αυτό το δύσκολο εγχείρημα να το κάνουν εικόνα και λόγο οι τόσο αξιόλογοι δημιουργοί μας Τσαφούλιας και Παπαοικονόμου. Έπεσε σε καλά χέρια…

Ted Lasso [Σχολιασμός σειράς]

Ted Lasso, μια σειρά γεμάτη συναίσθημα, ανθρωπιά, καλοσύνη που σε κάνει να περνάς ευχάριστα με τρόπο απλό, ανθρώπινο, ουσιαστικό. Οι χαρακτήρες της σειράς καλοδουλεμένοι, και καλοπαιγμένοι από τους ηθοποιούς με έξυπνο σενάριο αν και ο χαρακτήρας του Ted Lasso σε πολλές στιγμές είναι μη ρεαλιστικός μιας και δεν τον βλέπουμε ποτέ να θυμώνει (ευτυχώς που τον έβαλαν να παθαίνει κρίσεις πανικού γιατί αλλιώς θα ήταν εντελώς εξωπραγματικός) αλλά δεν πειράζει γιατί η σειρά πετυχαίνει τον στόχο της: να μας κάνει γελάσουμε, να λυπηθούμε, να συγχωρούμε, να αισιοδοξούμε, να προσπαθούμε να είμαστε καλύτεροι άνθρωποι. Κι όλα αυτά παρακολουθώντας έναν Αμερικανό προπονητή να προπονεί μια αγγλική ομάδα ποδοσφαίρου, με τα στελέχη και τους παίχτες της ομάδας να αλληλεπιδρούν με τέτοιο τρόπο ώστε να ζωγραφίζεται ένα χαμόγελο στο πρόσωπό μας αλλά δια μαγείας να χαμογελά και η ψυχή μας.

Αιολική ζωή, [Σχολιασμός βιβλίου]

Αιολική γη, του Ηλία Βενέζη. Ποτέ δεν είναι αργά για κλασική ελληνική λογοτεχνία. Ίσα ίσα σε μεγαλύτερη ηλικία την εκτιμάς πολυ περισσότερο από την εποχή που τη συναντούσες σε αποσπάσματα στα σχολικά βιβλία.  Πρόκειται λοιπόν για ένα υπέροχο βιβλίο, όχι τόσο γιατί παρουσιάζει «ζωντανά», λυρικά και βαθιά αισθαντικά μια εικόνα από τη ζωή της Μικρασίας αλλά γιατί παρουσιάζει τη φύση και τον άνθρωπο σαν μια ολότητα, σα μια ψυχή, σαν έναν ιερό δεσμό που αισθάνεται και βιώνει τη ζωή σαν κάτι μαγικό, μυστηριακό κάτι γαλήνιο ακόμα κι αν οι νόμοι της είναι σκληροί και βαμμένοι με αίμα. Δεν μπορώ να περιγράψω καλύτερα αυτό που σου προκαλεί το βιβλίο από την ανάλυση του Αγγέλου Σικελιανού στον πρόλογο της Αιολικής γης: « …Μια γλυκιά γαλήνια ζέστη χύνεται άξαφνα από τα φύλλα του, όχι πια φύλλα βιβλίου μα φύλλα δέντρου, δέντρου νεώτατου και δέντρου προαιώνιου, που με τυλίγει με το σάλεμά του, που θροεί ολοένα σιγανότατα στα αυτιά μου, που επικοινωνεί με το αίμα μου, το νου μου, την καρδιά μου και με τη σειρά του με βοηθάει να κοινωνώ ξανά σε κάποια νέα μου πλατειά επικοινωνία με τον κόσμο όλο: με τη θάλασσα, με τα βουνά, με τα χωράφια, με τα ζώα, με τις ψυχές… είναι η γλυκιά Ιωνική ατμόσφαιρα είναι η κρυφή, χαμένη θαλπωρή της μυστικής του κόσμου σάρκας …είναι η αγνή Ιωνική πνοή του ξεχασμένου και νοσταλγημένου πολιτισμού…» 

Έρικ [Σχολιασμός σειράς]

 

Έρικ, μίνι σειρά στο ΝETFLIX με τον εξαιρετικό Μπένεντικτ Κάμπερμπατς. Τη σειρά όμως δεν μπορείς να την πεις εξαιρετική. Με αφορμή την εξαφάνιση ενός παιδιού, θίγονται πολλά θέματα όπως ρατσισμός, ομοφυλοφιλία, AIDS (αναφέρεται στη δεκαετία 80), ψυχική ασθένεια, κοινωνικές ανισότητες, παιδοφιλία, διαφθορά. Όλα αυτά παρουσιάζονται με τον απλό, αβίαστο αμερικανικό τρόπο που σε κάνει να παρακολουθείς χαλαρά χωρίς να προβληματίζεσαι ιδιαίτερα.  Ενώ υπάρχει ωραίο εύρημα για το τέρας που κρύβεται μέσα στον ήρωα που το κουβαλάει από την τραυματική του παιδική ηλικία ζώντας την χωρίς αγάπη από τον πατέρα του αλλά και τη μητέρα του, το πως και γιατί εξαφανίζεται το παιδί του δεν πείθει καθόλου.  Οπότε αν η ραχοκοκαλιά της σειράς είναι «σπασμένη» δεν μπορούν να σταθούν τα υπόλοιπα «μέλη» της σειράς. Παρόλα αυτά απολαμβάνουμε να βλέπουμε τον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς.

Θάλασσα, Θάλασσα [Σχολιασμός βιβλίου]

Θάλασσα,θάλασσα της Άιρις Μέρντοκ. Ένα πολύ καλό βιβλίο, σε πολλά σημεία φιλοσοφικό, ψυχαναλυτικό και με εξαιρετική λογοτεχνική γλώσσα. Ο ήρωας του, ένας πετυχημένος θεατρικός σκηνοθέτης με βασικά χαρακτηριστικά εγωμανία και ναρκισσισμό αποσύρεται για να στοχαστεί, να γράψει ίσως τα απομνημονεύματα του με στόχο να γίνει ένας σοφός και ίσως ταπεινός ηλικιωμένος. Δεν τα καταφέρνει όμως γιατί συναντά τον παλιό του έρωτα και στην προσπάθεια του να τη ξανά κερδίσει χάνει κάθε ίχνος αντικειμενικότητας, η εγωπάθεια του εκτοξεύεται, θεωρεί ότι όλα γυρνούν γύρω από αυτόν με μια ατσάλινη αυτοπεποίθηση που σπάει κόκαλα. Στην ουσία βλέπουμε μόνο τη μια πλευρά αυτού του έρωτα. Η συγγραφέας δεν μας αναλύει εις βάθος τι αισθάνεται το άλλο πρόσωπο τονίζοντας με αυτό τον τρόπο ακόμα περισσότερο πόσο λανθασμένα  μπορεί ένας άνθρωπος να πλάθει την πραγματικότητα μέσα στο μυαλό του όσο έξυπνος κι αν είναι. 

Πρόκειται για ένα ογκώδες βιβλίο που το πρώτο μέρος του είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον, θίγει φιλοσοφημένα και με εμβρίθεια διάφορα θέματα ενώ στο δεύτερο μέρος (από τη στιγμή που συναντά τον νεανικό του έρωτα) κολλάει μόνο σε ένα θέμα: πόσο ο εγωκεντρισμός μας στρεβλώνει τη πραγματικότητα, οδηγεί στον παραλογισμό και μας απομακρύνει από την αλήθεια γενικότερα. 

Κατά τη γνώμη μου θα ήταν αριστούργημα, όπως λέγεται, αν συνέχιζε όπως στο πρώτο μέρος και δεν αναλωνόταν τόσο πολύ σε αυτόν τον απατηλό εξιδανικευμένο και μονόπλευρο έρωτα.